Albrecht Daniel Thaer
Albrecht Daniel Thaer pradziadek lublinieckiego Landrata (Starosty) Georga von Thaera urodził się 14 maja 1748 roku w domu przy Schuhstrasse 26 w miejscowości Celle, niedaleko Hannoveru.
Ten późniejszy profesor Uniwersytetu Humboldta w Berlinie był niemieckim agronomem. Chociaż w swoim dorobku posiadł również tytuł doktora medycyny, to jednak rolnictwo było jego największą pasją.
Pamiątkowa tablica na budynku
Miał wybitne osiągnięcia w niemal wszystkich dziedzinach z nim związanych. Swoją „rolniczą przygodę” rozpoczął w 1787 roku, gdy w rodzinnej miejscowości Celle od lokalnego piwowara, Heinricha Reimersa zakupił ziemię zwaną „Reimers Park”. To tutaj rozpoczął swoje pierwsze badania i eksperymenty rolnicze. Zaraz po nabyciu ziemi Thaer wybudował dwór, który stoi tam do dziś.
Dawny dwór Thaera w Celle
Obecnie budynek jest siedzibą „Fundacji Pamięci Dolnej Saksonii”, a sąsiadujący z nim park, teraz pod nazwą „Ogrody Thaera”, jest popularnym terenem rekreacyjnym.
Pomnik Albrechta Thaera w rodzinnym Celle
W lutym 1804 r. sam minister von Hardenberg w imieniu króla, napisał prośbę do Albrechta Daniela Thaera, prosząc go o przeprowadzkę z miasta Celle w księstwie elektora Hanoweru do Prus. Thaer natychmiast udał się do Berlina.
Pomnik Albrechta Thaera w Celle (obecnie)
Podczas pobytu w Berlinie Thaer otrzymał od króla pruskiego list z datą 19 marca 1804 r., w którym wymieniono warunki przeprowadzki, tj. przynależność do Akademii Nauk, jednorazową długoterminową dzierżawę posiadłości Wollup w Oderbruch (teren zalewowy Odry), upoważnienie do zakupu majątku ziemskiego, poparcie dla założenia akademii rolniczej oraz nominację na królewskiego radcę pruskiego.
30 czerwca 1804 r. Thaer kupił majątek w Möglin o powierzchni około 250 ha. Jednocześnie wziął długoterminową dzierżawę gospodarstwo Königshof o powierzchni około 50 ha w Oderbruch. W sumie aż 23 osoby przybyły z Thaerem do Möglin, w tym krewni, współpracownicy tacy jak Einhof i Sprengel oraz personel z rodzinami. Tutejsze gleby były bardzo słabe. Była to zatem dobra okazja, aby zademonstrować potencjał racjonalnego płodozmianu opracowany przez Thaera i realizacja pozostałych punktów wspomnianej wcześniej umowy.
Albrecht Daniel Thaer (1748 – 1828)
Albrecht Thaer między innymi już jako Radca Stanu Państwa Pruskiego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych brał udział w reformach prawodawstwa rolniczego w zakresie uwłaszczenia chłopów. W 1806 roku, opierając się na swoich doświadczeniach, założył akademię rolniczą, która w 1819 roku przekształciła się w Królewsko-Pruską Akademię Rolniczą w Möglin. Jest ona uważana za zalążek akademickiej edukacji rolniczej na obszarze niemieckojęzycznym. Był również jednym z pierwszych wykładowców utworzonego w Berlinie w 1810 roku Uniwersytetu Humboldta, na którym w latach 1810-1819 jako profesor nadzwyczajny prowadził zajęcia z przedmiotów związanych z rolnictwem.
Był także autorem książek i licznych artykułów ukazujących się w branżowych pismach z zakresu medycyny, nauk przyrodniczych i rolnictwa. Opracował zasady tzw. „rolnictwa racjonalnego”, opartego na jego autorskiej teorii nakazującej rotację sianych zbóż oraz innych roślin uprawnych, w celu uzyskania maksymalnych zbiorów. Upowszechnił uprawę roślin pastewnych i okopowych. Po 1811 roku stał się także najsłynniejszym hodowcą owiec w całych Prusach. To jemu udało się założyć hodowlę nowej odmiany owiec, będącą „krzyżówką owiec saksońskich z hiszpańskim merynosem”, a następnie skrzyżował ją jeszcze z baranem francuskim. W tym celu założył Królewską Hodowle Owiec – Königliche Stammschäfereien. W latach 1816–1849 pogłowie owiec w Niemczech wzrosło z ośmiu do szesnastu milionów zwierząt, głównie dzięki wpływom Thaera.
Baran owcy domowej na zdjęciu z 1905 roku
Zwierzęta te hodowano wtedy głównie dla wełny, a „owce Thaera” zapewniały jej najwyższą jakość, osiągając przy okazji najwyższe ceny. Rozwój hodowli owiec, handlu wełną i przemysłu sukienniczego wymagał, aby handlarze i wytwórcy uzgodnili dalsze cele do realizacji. Taka pierwsza w historii konferencja nazwana później Konwencją Wełnianą odbyła się w 1823 roku w Hotelu de Prusse na Roßplatz w Lipsku.
Hotel de Prusse na Roßplatz w Lipsku
W 1840 roku na jednym z kolejnych tego typu spotkań ustalono, by uhonorować zmarłego w 1828 roku Albrechta Thaera. Uroczyste odsłonięcie pomnika na terenie Uniwersytetu w Lipsku, w starannie wybranym prestiżowym miejscu, nastąpiło w 1850 roku.
Fragment pomnika Thaera w Lipsku
Później z różnych względów dwa razy zmieniano miejsce jego usytuowania. Związane to było między innymi z budową nowej drogi, ale i z nieprzychylnością miejscowych aparatczyków partyjnych w okresie komunizmu. Wtedy przeniesiono go gdzieś na peryferia, bo Albrecht Thaer nie pasował do „koncepcji programowych” tego systemu. Po latach odnowiony pomnik ponownie odsłonięto w należnym mu najbardziej reprezentacyjnym miejscu na terenie Uniwersytetu w Lipsku. W uroczystościach ponownego odsłonięcia, w dniu 24 czerwca 2012 roku, brał udział burmistrz tego miasta, władze uniwersytetu, przedstawiciele Niemieckiego Związku Rolników oraz wielu innych instytucji i firm z całych Niemiec.
Pomnik Albrechta Thaera w Lipsku
Albrecht Daniel Thaer jest do dziś znany i ceniony. Istnieje wiele uczelni jego imienia i sporo pomników rozsianych w kilkunastu niemieckich miastach.
Pomnik Thaera na Schinkelplatz w Berlinie 2023 r.
W 1866 roku jego wnuk Ernst Thaer kupuje ziemię w Pawonkowie, gdzie prowadzi tzw. majątek wzorcowy zgodnie z zasadami opracowanymi przez swojego znanego i cenionego przodka. Zamiłowanie do agronomii staję się również udziałem jego syna Georga von Thaera, który w 1905 roku zostaje mianowany na stanowisko kolejnego lublinieckiego Landrata (Starosty). W tym czasie, co chyba nie jest przypadkiem, wokół Pawonkowa na mapach znajdziemy całkiem sporo miejsc, gdzie hodowano wtedy owce.
Mapa pocztowa Gillego z zaznaczonymi owczarniami w okolicy Pawonkowa.
Na podstawie:
https://www.agrar.hu-berlin.de/de
https://hu-berlin.academia.edu/
https://www.celle.de/Tourismus/Das-ist-Celle/
https://www.agrar.hu-berlin.de/de/institut/profil/geschichte/standardseite
https://pl.wikipedia.org/wiki/Albrecht_Thaer
https://www.leipzig-lese.de/sehenswuerdigkeiten/denkmaeler/das-thaer-denkmal/
https://commons.wikimedia.org/wiki/
https://www.celle.travel/that-is-celle/poi/thaers-garden
https://books.openedition.org/irdeditions/4670?lang=en
„Nauka hodowli zwierząt domowych” – Józef Gerald Wyżycki, Warszawa 1838 r.