Antoni Andrzejak – Ocalić od Zapomnienia

Post Views: 385

Antoni Andrzejak urodził się 6 czerwca 1900r. w Ludwinowie (pow. jarocińskim) w rodzinie Ignacego i Franciszki z domu Gogołkiewicz. Od 1907 do 1915r. uczęszczał do III klasowej, 5 oddziałowej szkoły powszechnej w Ludwinowie.

Szkoła w Ludwinowie do której uczęszczał Antoni Andrzejak

Następnie aż do powołania do służby wojskowej (być może w 1917r) w armii niemieckiej najprawdopodobniej pracował z ojcem przy zakładaniu wodociągów. Od 9 września do 9 grudnia 1918r. służył w III Kompani Rezerwowego Pułku Piechoty nr 99 stacjonującym w Pfalzburgu (okolice Zabern – dzisiaj to Saverne w Alzacji).

Patrol żołnierzy 99 pułku w Zabern

Najprawdopodobniej wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim. Pewne jest, za to, że od kwietnia 1919r. do 15 września 1921r. był żołnierzem 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich, przemianowanym na 57 Wielkopolski p.p. Wziął udział w wojnie z bolszewikami. W bitwie pod Bobrujskiem został ranny w głowę i nogę (po krótkim pobycie w szpitalu wrócił do jednostki). Za udział w walkach z Rosjanami został odznaczony Medalem za Wojnę 1918-1921.

Żołnierze 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich pod Bobrujskiem

20. października 1921r. został przydzielony do 3 kompanii 75 pułku piechoty (od lutego 1922 – starszy szeregowiec), z którym w czerwcu 1922r. wkroczył do Królewskiej Huty. 15 listopada 1922r. przeniesiony do rezerwy – wrócił do rodzinnego Ludwinowa. Początkowo chciał wiązać swoją przyszłość z Policją Państwową, jednak po przykrych doświadczeniach postanowił zostać Strażnikiem Celnym.

Antoni Andrzejak – strażnik celny,
pierwszy po prawej

Zimą 1923/24 przeszedł VI Kurs Straży Celnej w Rybniku (który ukończył z wynikiem dobrym). Otrzymał nr identyfikacyjny – 1153 i skierowano go na okres próbny do Placówki SC Skrbeńsko (podlegającej pod Komisariat Moszczenica).

Strażnik celny – Antoni Andrzejak (nr. 1153)

W maju 1925 ożenił się z Wiktorią z domu Babisz (państwo Andrzejak będą mieli 3 synów: Edwarda, Józefa i Mariana) i został przeniesiony do Placówki SC w Pustej Kuźnicy. W tym też roku odbył w Piekarach Wielkich ćwiczenia wojskowe w 75 pułku piechoty, po których uzyskał stopień kaprala WP.

Gdy w 1928r. Straż Celna została przemianowana na Straż Graniczną, a Andrzejak otrzymał nowy nr. 5735. W 1929r. uzyskał prawo do noszenia Medalu Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Od grudnia 1932 do listopada 1933r. doskonalił się na rocznym Kursie Nauki Obywatelskiej, zorganizowanym dla Strażników Granicznych przez Powszechny Uniwersytet Korespondencyjny.

Świadectwo ukończenia kursu Nauki Obywatelskiej,
w którym Andrzejak uczestniczył korespondencyjnie w latach 1932/1933
zdjęcie poglądowe

W 1934r. otrzymał w budynku Placówki Kokotek Straży Granicznej – mieszkanie służbowe.

Antoni Andrzejak – siedzi po prawej stronie,
wraz z innymi Strażnikami Granicznymi,
przed budynkiem Straży Granicznej w Kokotku

We wrześniu 1935r. został przeniesiony na własną prośbę do Placówki Straży Granicznej w Strzybnicy (Komisariat Tarnowskie Góry). Antoni Andrzejak musiał mieć celne oko – co sugeruje zdobycie przez niego w październiku 1935r. tytułu strzelca bardzo dobrego w swoim Komisariacie. 1 lipca 1938r. został awansowany do stopnia strażnika starszego. Za swoją długoletnią pracę w Straży Granicznej otrzymał Odznakę Pamiątkową Straży Granicznej (1936r) i Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938r).

Antoni Andrzejak – stoi w pierwszym rzędzie, drugi od prawej strony
zdjęcie wykonano najprawdopodobniej przed budynkiem Komory Celnej w Strzybnicy

We wrześniu 1939r. cofając się na przedmoście rumuńskie Andrzejak dostał się do niewoli niemieckiej, a następnie do obozu jenieckiego. Tam dzięki życzliwości niemieckiego oficera, z którym w czasie I wojny św. służył w wojsku niemieckim otrzymał dwie przepustki in blanco, dzięki czemu udało mu się dotrzeć do Skrbeńska (pod Wodzisławiem Śląskim), gdzie przebywała rodzina, a następnie wyjechał na roboty do Niemiec, bowiem dowiedział się jeszcze w obozie, że jest na liście Polaków przeznaczonych przez hitlerowców do likwidacji.

Najprawdopodobniej z robót wrócił pod koniec 1944 i udało mu się zatrudnić w kopalni węgla w Karwinie. Po zakończonej wojnie otrzymał pracę w Urzędzie Celnym (jednak został po kilku latach zwolnionym najprawdopodobniej przyczyną zwolnienia była jego służba w Straży Granicznej w II RP) . Do swojej śmierci pracował w Rybnickim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego.

Antoni Andrzejak zmarł na raka wątroby – 4 listopada 1954r. i został pochowany na cmentarzu Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Anny w Gołkowicach.

Grób rodziny Andrzejaków w Gołkowicach

Na podstawie:
Archiwum rodzinne – Damian Andrzejak
Biogram – Antoni Andrzejak
Archiwum SG w Szczecinie