Franciszek Józef Willert urodził się w 1880r. w okolicach Nowego Miasta Lubawskiego w rodzinie weterynarza Alberta i Marii (z domu Rogackiej). Po uzyskaniu dyplomu w 1905 przenosi się do Lublińca, gdzie praktykuje jako lekarz. Jest aktywnym członkiem Narodowej Demokracji.
Recepta wypisana przez dr Willerta z 1917r.
W 1909r. zakłada w Lublińcu Bank Ludowy i wchodzi w skład jego zarządu.
W latach 1919-1921r. w trosce o swoje bezpieczeństwo – jest zmuszony opuścić Lubliniec na kilka miesięcy. Po I powstaniu pełni funkcję delegata PCK na powiat lubliniecki i udziela się w Polskim Komitecie Plebiscytowym. W 1920r. zakłada w Lublińcu Spółdzielnię „Rolnik”. Bierze udział w II powstaniu. W powstaniu III jest lekarzem wojsk powstańczych grupy „Północ” i Komendantem Szpitala Powstańczego w Lublińcu.
Franciszek Willert
W okresie międzywojennym pełni funkcję lekarza powiatowego. Jest także „lekarzem ubogich”, którą to funkcję piastuje z przerwami od 1914r. Lekarz ubogich miał za zadanie leczyć za darmo (opłatą były odpadki z rzeźni miejskiej), każdego pacjenta, którego do niego skierował magistrat.
Podpis lekarza powiatowego Franciszka Willerta
Pracuje także w Szpitalu (Przytułku) Świętego Krzyża znajdującego się przy kościele pw. Świętego Krzyża (nazywany też kościółkiem szpitalnym).
Plac Kościuszki w Lublińcu
drugi budynek od prawej strony to Szpital Świętego Krzyża
Jest członkiem Rady Parafialnej w Lublińcu. Piastuje funkcję prezesa Towarzystwa Upiększania Miasta.
Franciszek Willert
Jego pasją są gołębie. Sprowadza je aż z Belgii. W 1924r. wraz z porucznikiem W. Chrzanowskim z 74pp, zakłada w Lublińcu Towarzystwo Hodowców Gołębi Pocztowych „Błyskawica” oznaczone nr IV – 04, którego zostaje przewodniczącym.
Gdy 3 listopada 1920 roku powstaje konspiracyjna organizacja o nazwie Komitet Łowiecki, będąca zalążkiem Śląskiego Towarzystwa Łowieckiego – jest jedynym z jej współzałożycieli. W Śląskim Towarzystwie Łowieckim jest członkiem zarządu. Pełni funkcję łowczego na miasto i powiat Lubliniec.
Był pomysłodawcą zarybienia stawu w Parku Grunwaldzkim. Miał nadzieję, że ryby oczyszczą zanieczyszczaną w zbiorniku wodę. Przez dwa lata, dzierżawił staw – zarybiając go. Wycofał się z pomysłu, gdy okazało się, że kłusownicy wyłapywali ryby ze stawu.
Budowa nowego budynku Szkoły Powszechnej w Lublińcu
Pierwszy od prawej strony, na samej górze stoi Franciszek Willert
W 1939r. aresztowany przez Gestapo. Jedną z przyczyn aresztowania dr Willerta, już w pierwszych dniach września, poza działalnością powstańczą i plebiscytową, jest znalezienie przez funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa, w ogrodzie doktora – Kartoteki Związku Powstańców Polskich. W 1942r. Konrad Szymik organizuje w Lublińcu Polską Organizację Wojskową, w skład grupy sztabowej powołuje Willerta, któremu wyznacza funkcję – lekarza dla obwodu lublinieckiego.
Wiadomo, że decyzją władz niemieckich Franciszek Willert zostaje wysiedlony do Blachowni. Nie wiadomo, czy ma to miejsce w 1939r., czy w późniejszym okresie, a także co za sobą to wysiedlenie niesie. Być może tylko doktor zmienia miejsce zamieszkania – nadal jednak swobodnie porusza się po terenie powiatu lublinieckiego – Blachownia (Blachstädt) podobnie jak Lubliniec (od 1941r Loben) – nie została włączona do Generalnej Guberni – była bowiem częścią najpierw rejencji opolskiej, a od 1941r. prowincji Górny Śląsk. Odległość od Lublińca też nie jest duża. Wiele wskazuje na to, że kara – jaką jest wysiedlenie ma miejsce jeszcze w 1939r. Raczej nie jest możliwe, by Franciszek Willert nie poniósł żadnych konsekwencji swojego udziału w Powstaniach.
Najprawdopodobniej dr. Willert w 1943, lub 1944r. po raz kolejny zmienia miejsce zamieszkania – tym razem na Wałbrzych, a konkretnie – Waldenburg Altwasser (dzielnica miasta, dawne miejsce uzdrowiskowe – Stary Zdrój). Tu umiera 22 czerwca 1944r.
Zostaje pochowany na cmentarzu w Namysłowie, w miejscowości rodzinnej swojej żony (Marii Willert z domu – Liebschwager). Pogrzeb, który odbył się w Namysłowie – wydaje się, że potwierdza fakt wysiedlenia Willerta z Lublińca. W tym samym miejscu w listopadzie 1959r. zostanie pochowana Maria Willert – mimo, że do wojnie, aż do śmierci mieszkać będzie w Lublińcu.
Grób Franciszka Willerta w Namysłowie
na cmentarzu komunalnym przy ulicy Jana Pawła II
Pozostaje jeszcze zupełnie niesamowita informacja podana w swoich wspomnieniach przez porucznika Jerzego Tesiorowskiego, przed wojną oficera 74 GPP, który w styczniu 1945r. uciekł z KL Gross-Rosen. Otóż pisze on, że tuż przed wejściem wojsk sowieckich do Lublińca (w styczniu 1945r.) – dr. Franciszek Willert miał zawieść go do Blachowni, gdzie jak podaje Tęsiorowski – Willert jeździł do swoich pacjentów, dwa razy w tygodniu. Czy Tęsiorowski mógł pomylić dr Willerta z innym lekarzem? Mógł, chociaż na pewno Willerta znał z okresu międzywojennego. Czy postacią, z którą miałby pomylić porucznik Willerta – mógł być działający w tym czasie w AK na terenie Lublińca – farmaceuta Dyczkowski? Nie. W swoich wspomnieniach wspomina także i Dyczkowskiego – tytułując go – pan magister Dyczkowski. Wpis ten zapewne zostanie już tajemnicą bowiem porucznik Jerzy Tęsiorowski zmarł w 1991r.
W 1984r. przy ulicy Pawła Stalmacha 1, gdzie mieszkał od 1912r. dr. Franciszek Willert –
została odsłonięta tablica pamiątkowa.
W 40 rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego w 1961r. – padła propozycja by nazwać Szpital Powiatowy imieniem dr. Franciszka Willerta. Pomysłodawcą był Alfons Opiełka (powstaniec śląski). Niestety inicjatywa ta nie zakończyła się powodzeniem.
Opracowane na podstawie:
Encyklopedia Powstań Śląskich
Ziemia Lubliniecka nr 2/2017, oraz nr 2/2014 – artykuły autorstwa pana Sebastiana Ziółka
Ziemia Lubliniecka a powstania śląskie – Marian Berbesz
Materiały prywatne – Krzysztof Korkus
Materiały prywatne – Jan Fikus
Archwium Hufca Lubliniec
Łowiec Polski 1964 Nr15
Nowiny, 1912, R. 2, nr 127
Katolik, 1911, R. 44, nr 35
Zdjęcia:
Ziemia Lubliniecka nr 2/2017, oraz nr 2/2014
Grobonet
Encyklopedia Powstań Śląskich
Cmentarz wojskowy w Lublińcu – Jan Żuławiński