Autor tekstu: Piotr Serafin
Nazw do określenia zwyczaju „szkubanio piyrza” na terenie Śląska jest naprawdę sporo. Samo pierze było między innymi niezbędne do przygotowania wiana dla każdej panny młodej. Kożdo „modo pani” musiała mieć aby ze dwie pierzyny i śtyry zogowki. Wszysko zaczynało sie już na wiosna, bo cza boło jechać na torg po blank małe gynsi. Potym jak już boły trocha wiynksze, trzi razy do roku sie je podskubywało, bezto godali na to podskubki. Piyrwszy roz we czerwcu, potym w lipcu i we wrześniu. Ptoki na lato czynść piórów tracom same, tak co kożdo porzondno ślonsko baba, co umiała gospodarzić niy mogła tego zmascić (zmarnować).
Za kożdym razym takie piyrze i kwap czyli puch zbiyrało sie do bojtli lnianych, bawełnianych abo papiyrowych (worków). Do tych bojtli wkłodało sie tyż kawołki drewna ze żywicom tzw. „szczapki”, coby nie zalyngły się tam mole. Na poczontku listopada gynsi się bioło. Łoszkubanie jednyj, nowet jak wtoś mioł do tego dryg, zajyło mu nawet kajś kole godziny. Piyrze z „zabitek” szło do miecha, do wysuszynio. Miyso wiadomo na łobiod, a reszta dyć szło zaważyć do krauzy (słoika), na potym. Sezon na szkubanie piyrza zaczynoł sie nojczyńściyj kajś kole połowy listopada.
Piyrze czynsto nabiyrało sie ze dynfra, abo jakigo inkszego srogiygo gora
W dugie zimowe wieczory w ramach somsiedzkiyj pomocy w jednyj izbie przy blank srogim, ustawionym po środku stole, gromadziyło się łod kilku do kilkunastu kobiyt. Gospodorz musioł sam napolić we piecu, coby babom boło ciepło, a potym tracioł sie kajś do szopy abo pywnicy, kaj móg podubać sam te swoje szpyrlacki. Robota przi szkubaniu boła bardzo żmudno. Kobiyty starały sie umilać czas śpiewaniym, żartoma i przeróżnom godkom ło bele czym.
Tak się szkubało
Boł tyż czas połosprawiać, jak to piyrwyj boło (stare czasy). Ludziska przi robocie sie niy nudziyli, a i somsiady mogli się lepij poznać. Bez to się tyż wziyno powiedzynie „godka jak przi piyrzu”, czyli dzisiej takie przysłowiowe „lonie wody”. Czasym, jak gospodorz poradzioł to i zagroł na cyji (harmonii), abo i na cym inkszym. Boł to tyż wtynczas taki ichniejszy internet, abo możno nawet fejsbuk. Ino taki, co to wszyńscy richtich się widzieli na lajfie:)
Kotuchy ciepało sie na galoty, a potym ślatywały na zol.
Zowdy jak żech boł taki kilkuletni smarkoc, to usłyszoł żech po roz piyrszy łode takij staryj omy, legyndy o welgim raku we Koszyncinie, czyli o budowie kościoła św. Trójcy. Potym o budowie kościółka św. Anny w Lublyńcu, abo jako to na wozie połnym gnoja, wtorego konie kole kościoła w Lubecku nie poradzioły uwlyc. Dyć znaloz sie tam cudowny Medalion Matki Boskiyj, co boło tom prziczynom.
Kotuchy na zoli
Boła tyż godka ło bebokach, diobłach i roztomajtych szczigach, ale to jo wtedy dlo pewności szoł kaj indzij, połazić abo i co innego podubać:) Ale trocha żech suchoł, tak jednym uchym:) Wiecory przi szkubaniu stowały sie tyż łokazjom do zeswatania dwojga modych. Jak się wtoroś frelka spodobała, bo boła szykowno i miała grajfka do roboty, to synek odkludzoł (odprowadzał) jom do chałpy. Czasym pewno dugo śli, a przecańś daleko niy mieli. Możno, co ich dioboł kajś powłocoł po lesie:)
Bywało, co synki robiły sie tyż żarty i no przikłod wpuszczali gołymbia do izby i w jednyj chwili cołki puch furgłoł. Codziynnie po robocie boła tyż kolacjo, a jeszcze pryndzyj kawa i kołocz. Robota przy szkubaniu trwała ino od poniydziałku do piontku. Sobota przeznaczono boła coby łoporządzić (posprzątać) chałpa, a we niedziela trza boło iś do kościoła, a potym po połedniu konsek aby poleżeć. Jak już całe piyrze boło poszkubane, to na koniec boł „wyszkubek”, czyli tako pieronym fest gościna. Zaś tam boł kołocz i kreple, ale ino take, co to gospodyni sama je w doma piykła już łod samego rana. Żodyn tyż niy żałowoł gorzołki abo i wina, wiync potym czasym boły i tańce. Gospodyni, wtoro nie naszykowała by wyszkubka, niy miała co liczyć na somsiedzko pomoc na prziszły rok. Tak co niy boło lekko:)
Na podstawie:
https://www.dladziedzictwa.org/2022/02/27/szkubki
https://bonclok.pl/slaskie…/obrzedy-zwyczaje-i-wierzenia/
https://bonclok.pl/slaskie…/obrzedy-zwyczaje-i-wierzenia/
https://www.antryj.pl/obyczaje/wyszkubki/