Wszystko zaczęło się od Walentego Chwieralskiego (ur. 1837r w Dolsku – powiat śremski), który był płóciennikiem (tak jak jego ojciec i dziadek). Jednak w poszukiwaniu pracy (płóciennictwo w jego rodzinnej miejscowości przeżywało wówczas kryzys) imał się różnych zawodów, w końcu zamieszkał w Borku Wielkopolskim, w którym wszyscy znali go jako zdolnego zduna. Z tym zawodem nie rozstał się już do śmierci i to dosłownie, bowiem zmarł podczas stawiania pieca w we wrześniu 1916r.
Walenty Chwieralski
Praca przy piecach najwyraźniej spodobała się też synom Walentego – bowiem trzej z piątki: Artur (Ignacy), Stanisław i Józef po wyuczeniu się zawodu przy ojcu otworzyli własne warsztaty.
Józef Chwieralski (drugi od lewej),
podczas pracy przy stawianiu pieca w Jarocinie
Artur Ignacy Chwieralski urodził się 21 lipca 1864 w Bydgoszczy (ojciec w tym czasie próbował swoich sił w garncarstwie). Po przeprowadzce do Borka uczył się fachu zduna w warsztacie ojca. Po ślubie z Anną Wojciechowską z Gostynia przeniósł się w 1888 roku do Koźmina, a z niego jeszcze przed 1900r. z całą rodziną (żoną i trójką synów: Aloisem, Janem i Stefanem) Lublińca, gdzie otworzył własny warsztat zduński i kaflarnię. W Lublińcu mieszkał i pracował aż do swoje śmierci, która miała miejsce 19 grudnia 1935r.
Artur Ignacy Chwieralski z żoną Anną oraz dziećmi w Lublińcu
W Lublińcu przychodzą na świat kolejne dzieci Chwieralskiego: Maria, Ludwik i Antoni.
Gdzie mieściła się początkowo kaflarnia Chwieralskiego nie wiadomo. W latach 20-tych zakład Ignacego Chwieralskiego (z niewiadomych przyczyn imię Artur jest opuszczane) znajdował się przy ulicy Stalmacha naprzeciwko Strzelnicy. Było to miejsce, gdzie już od XIX wieku wytwarzano kafle (rodzina Wenzlów).
Okres okupacji – z tyłu widać niski parterowy budynek,
gdzie mieściła się fabryka Chwieralskich
Budynek w którym znajdowała się Fabryka Kafli Chwieralskich – współcześnie
25 września 1930r. zakład po ojcu (jeszcze w tym czasie żyjącym) przejmuje syn Zygmunt i pod szyldem „Lubliniecka Fabryka Kafli i Budowa Pieców rok założenia 1884” prowadzi najprawdopodobniej do 1937r. (lub 1938r) gdy firmę odkupuje spółka „Piec”. W pracy pomaga mu brat Jan Nepomucyn.
Najprawdopodobniej w 1937r. Ludwik Chwieralski przeprowadza się Katowic i tam z bratem Janem Chwieralskim przy ulicy 1 maja otwiera zakład „Budowa Pieców Kaflowych braci Chwieralskich”, a następnie firmę przenoszą na ulicę Krakowską 2.
W tym samym czasie – bo w roku 1937 w kamienicy przy ulicy Ludwika 38, zostaje otwarte Przedsiębiorstwo Budowy Pieców, którego właścicielem jest Ludwik Chwieralski. Być może nie udała się rodzinna spółka i Ludwik postanowił otworzyć własny zakład. Być może to nie są te same osoby.
Wybucha wojna. Po niej Zygmunt Chwieralski pojawia się jeszcze na chwilę w 1948r. w Olszynie, gdzie przez chwilę prowadzi fabryczkę kafli po zamordowanym bracie Aloisie. Następnie słuch po nim ginie. Umiera w 20 kwietnia 1978r. i zostaje pochowany na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni.
Warto wspomnieć jeszcze o pierwszym synu Artura Ignacego Chwieralskiego – Aloisie Chwieralskim. Urodził się on w Koźminie w 21 lipca 1891r.. Po przeprowadzce do Lublińca – uczęszczał tutaj do szkoły. Uczył się też fachu przy ojcu. Przed końcem I wojny światowej został zmobilizowany i służbę wojskową pełnił w Berlinie, w batalionie technicznym. Po powrocie z wojny jeszcze przez rok mieszkał w domu rodzinnym, po czym razem z siostrą Marią w 1919r.wyjechał z Lublińca do Olszyny (powiat lubański), gdzie zakupił mieszczącą się przy Hindenburgstrasse (obecnie ul. Wolności) starą kaflarnię wraz z zabudowaniami i willą. Interes syna wspiera ojciec – przekazując pieniądze na rozruch firmy.
Alojz Chwieralski
Alois ma żyłkę do prowadzenia tego biznesu. Kilka lat po uruchomieniu kaflarni w Olszynie, nabywa kolejną w pobliskim Giebułtowie (jednak nie prowadzi ją zbyt długo). Po śmierci ojca w 1935r. do Olszyny przyjeżdża matka – Anna i wspiera syna w jego pracy. Dzięki temu – zakupuje on sąsiednią kaflarnię Carla Christopha przy Gieshüblerstrasse. Modernizuje ją – i to w niej pracuje aż do swojej śmierci – zaś starą zamyka.
Alois Chwieralski z żoną Herminą Muschalek, – siedzą w środku
oraz pracownikami fabryki
Olszyńskie kafle i galanteria nie tylko znajdowała nabywców w najbliższej okolicy (piece w majątku Eichgut, olszyńskich szkołach), ale także wysyłane były do rodzinnego Lublińca, gdzie bracia Ludwik i Jan prowadzili sklep i zakład, do fabryki stryja Józefa w Jarocinie, a także do Łazisk Górnych, gdzie pracował jego stryjeczny brat Adam.
Prawo jazdy Aloisa Chwieralskiego wydane w Lubaniu w 1927r.
Fabryka Chwieralskich w Olszynie działa także w czasie II wojny światowej. Jej koniec następuje w 1951r. kiedy to zostaje znacjonalizowana. Tej chwili nie dożywa Alois – gdyż w 1948r. zostaje zamordowany przez bandytów, gdy wraca do domu z banku w Jeleniej Górze z pieniędzmi na wypłatę dla pracowników.
Lampka oliwna wykonana w fabryce Chwieralskich w Olszynie
Na podstawie:
Zbigniew Madurowicz – Alois Chwieralski – zdun i kaflarz z Olszyny
Lubliniec – Z dziejów miasta na Górnym Śląsku, Jan Fikus senior
Archiwum domowe – Radek Chwieralski