Autor: Bartek Zbączyniak

Latem 1922r. Marszałek Józef Piłsudski wyruszył na Górny Śląsk – była to jego jedyna oficjalna wizyta na tym terenie. Marszałek wyjechał z Warszawy na Śląsk 25 sierpnia po południu specjalnym pociągiem z salonką i w niej spędził pierwszą noc. 26 sierpnia 1922r. o godzinie 10.00 był na stacji Herby, gdzie czekał na niego pierwszy wojewoda śląski Józef Rymer. Razem pojechali tym pociągiem do Lublińca. Tam u zbiegu ulic: Paderewskiego (dzisiejsza Oświęcimska) i Paderewskiego odbyło się pierwsze oficjalne powitanie gościa przez władze cywilne i wojskowe wraz z kompanią honorową. Marszałkowi towarzyszył generał Szeptycki. Szanownego gościa witał starosta Lubliniecki – Kazimierz Niegolewski oraz burmistrz miasta – Józef Zielonacki, którzy zaprosili Piłsudskiego na uroczysty obiad do budynku starostwa.

Józef Piłsudski przed Starostwem w Lublińcu
wraz z nim w wozie siedzi gen. Jacyna (adiutant Marszałka) – 1922r.

Po posiłku, wszyscy udali się na Polową Mszę Świętą, która odbyła się polu Szpitala Psychiatrycznego u zbiegu obecnych ulic Lisowickiej i M.C.Skłodowskiej.

Marszałek Józef Piłsudski podczas mszy polowej w Lublińcu

Po mszy polowej Józef Piłsudski odznaczył krzyżem Virtuti Militari powstańców śląskich wśród których znaleźli się między innymi: Alfons Zgrzebniok, dowódca II Powstania Śląskiego; Jan Ludyga-Laskowski, zastępca Wojciecha Korfantego w III Powstaniu Śląskim oraz Paweł Golaś, przywódca tego powstania w powiecie lublinieckim. Natomiast Krzyżem Walecznych – generał Szeptycki odznaczył około dwustu powstańców z powiatów lublinieckiego, oleskiego i tarnogórskiego.

Alfons Zgrzebniok, Janusz Zejer, Franciszek Zając
Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej Tarnowskich Gór,
udekorowani przez Marszałka Piłsudskiego w Lublińcu

Następnie odbyła się defilada wojskowa, która wiodła przez ówczesną ulicę Zamkową, dziś noszącą nazwę Józefa Piłsudskiego. Po defiladzie, około godziny 17.00 Marszalek pojechał przez Tarnowskie Góry do Strzybnicy, zwiedzić hutę srebra.

Na krótko wstąpił do klasztoru maryjnego w Piekarach Śląskich i o godzinie 20.00 ruszył w drogę powrotną do Lublińca, do swojej salonki, którą odjechał do Katowic, gdzie dnia następnego udekorował Krzyżami Virtuti Militari –  kadrę dowódczą powstań śląskich, oraz ludzi zasłużonych w kampanii plebiscytowej.

Uroczystości z udziałem Marszałka Józefa Piłsudskiego
w Katowicach – 27 sierpnia 1922

Dla upamiętnienia pobytu Marszałka Piłsudskiego w Lublińcu, ówczesny Prezes Powiatowego Zarządu Związku Powstańców Śląskich Paweł Golaś, wystąpił z inicjatywą postawienia w Lublińcu pomnika ku czci Marszałka w miejscu powitania w 1922r.. Inicjatywę wsparły między innymi: Związek Powstańców Śląskich, Fabryka „Natronag” w Kaletach w osobie pana Jana Rzymełki (dyrektora zakładu), Przędzalnia w Lublińcu, czy Wydział Powiatowego Zakładu Komunalnego w Lublińcu. Po zgromadzeniu potrzebnych środków, pomnik postawiono w 1938r. Pomnik wykonał Antoni Cepok z Chorzowa.

Sygnatura mistrza Antona Cepoka

Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 27 listopada 1938r. połączono ją z aktem poświęcenia sztandaru powstańczego,