Wybudowanie pod koniec XIX wieku nowoczesnego w tamtym czasie szpitala, mieszkańcy Lublińca zawdzięczają dwóm braciom Bernhardowi i Isonowi Selten. Byli to synowie Mojżesza i Johanny Selten – żydowskiej rodziny kupieckiej, w której posiadaniu była między innymi kamienica na lublinieckim Rynku (dzisiaj Plac Konrada Mańki 14).
Kamienica na lublinieckim Rynku, z ciemną elewacją,
należała do żydowskiej rodziny kupieckiej Mojżesza i Johanny Selten
Johanna Selten to kolejna „silna” kobieta tamtych czasów. Co najmniej od 1830 roku w kamienicy najpierw razem z mężem, a po jego śmierci, już pod własnym nazwiskiem prowadziła sklep wielobranżowy, wynajmowała mieszkanie i lokal na działalność usługową. W roku 1855 zakupiła w drodze licytacji nieruchomość zapisaną w księdze wieczystej „Niwy Lubliniec”. Była to „ziemia przy Zamku z rolą przy mieście i stodołą na niej stojącą”. Niektórzy jeszcze przez lata nazywali to miejsce „parcelą Padiery”, od nazwiska poprzedniego właściciela, sędziego Henryka Padiery.
Na zdjęciu część „parceli Padiery” zakupionej w 1855 roku przez Johannę Selten.
Tutaj stoi już na niej szpital ufundowany przez jej synów
Po śmierci Joanny Selten w 1873 roku majątek odziedziczyli wspomniani wcześniej synowie Ison i Bernhard. Bracia, już wtedy byli majętnymi ludźmi. Bernhard nosił tytuł „Królewskiego Radcy Handlowego”. Ison był bankierem i także on posiadał ten sam zaszczytny tytuł.
Portret Isona Selten 1853 r.
Obaj znani też byli z angażowania się w działalność charytatywną i pomoc biednym. W Lublińcu (być może nie tylko tutaj) działała firma sygnowana nazwiskiem „Johanna Selten”.
„Lublinitzer Kreisblatt” 16 sierpień 1879
Bracia postanowili uczcić pamięć swoich zmarłych rodziców poprzez fundację nowego szpitala, jakże potrzebnego rozwijającemu się miastu. Oprócz pokaźnej kwoty pieniężnej i papierów wartościowych przekazali do dyspozycji ówczesnemu staroście lublinieckiemu Wilhelmowi von Klitzingowi, również odziedziczoną po rodzicach działkę, na której wkrótce miał stanąć budynek szpitala. W 1876 roku rozpoczęto przygotowania do jego budowy. W styczniu 1880 roku ogłoszono przetarg na dostawę 70000 sztuk cegieł. Budowa trwała dwa lata, a wyposażenie szpitala w konieczny sprzęt, ukończono wiosną 1882 roku. Roboty prowadził powiatowy inspektor budownictwa o nazwisku Gamper.
„Krankenhaus” – obecnie Szpital Powiatowy w Lublińcu
Zgodnie z wolą braci Selten od dnia 1 czerwca 1882 roku, leczono w niej bezpłatnie osoby bez względu na płeć i wyznanie, z miasta oraz powiatu, które nie mogły ze względu na swój status materialny, zapewnić sobie pomocy medycznej. Bracia w statucie działania lecznicy zastrzegli również, że odpłatne leczenie osób zamożnych będzie możliwe tylko wtedy, gdy będą wolne łóżka szpitalne.
Widokówka. W lewym górnym rogu szpital fundacji braci Selten
Chorymi opiekowały się między innymi siostry ze Zgromadzenia Elżbietanek, wspierające pracujących w szpitalu lekarzy. W roku 1936 zamieszkały w położonej nieopodal „Willi Nolda” (i są tam dotąd), nazywanej tak od nazwiska mieszkającego tam wcześniej dowódcy przybyłego do Lublińca w 1913 roku III Batalionu 63 Pułku Piechoty.
Willa Nolda kiedyś (w tle po lewej szpital Seltenów)
Willa Nolde wczoraj:) W tle Szpital Powiatowy
Pierwszym ordynatorem lecznicy, wyznaczonym przez fundatorów, był pochodzący z Legnicy dr Friedländer, równocześnie pełniący funkcję lekarza powiatowego, który już wcześniej pracował w „starym szpitalu miejskim” na Przedmieściu Tarnogórskim. Pomagali mu dr Silberberg, dr Rinke i dr Rosenthal. 20 października 1883 roku został zatwierdzony przez króla Prus „Statut Fundacji Bernharda i Isona Seltenów, który precyzował ich postanowienia. 22 listopada 1892 roku we Wrocławiu, po długiej chorobie zmarł Ison Selten.
Nekrologi po śmierci Isona Selten. „Lublinitzer Kreisblatt”
Zaledwie pół roku później, 10 czerwca 1893 roku, w tym samym mieście zmarł jego starszy brat Bernhard. Za swoją działalność bracia otrzymali prestiżowy tytuł „Königliche Kommerzienrath”, nadawany przez państwo pruskie darczyńcom i mecenasom. W 1921 roku w budynku umieszczono szpital powstańczy, nad którym opiekę sprawował dr Franciszek Willert. Po podziale Górnego Śląska placówkę nadzorowało kuratorium polskie. W 1931 roku zakończono przebudowę lecznicy, która znacznie zmieniła swój pierwotny wygląd. W tym samym czasie utwardzono również dawniejszą ulicę „Krankenhausstrasse” czyli Szpitalną i przemianowano ją na ulicę Żwirki i Wigury.
Mapa z 1893 roku. Chyba po raz pierwszy zaznaczono na niej budynki szpitala.
Druga strzałka to utwardzona w latach 1931/1932 dawna ulica Szpitalna.
W roku 1935 Urząd Wojewódzki Śląskiego Wydziału Zdrowia Publicznego w Katowicach, czynił starania przejęcia szpitala i wcielenia go organizacyjnie, do położonego obok Zakładu Psychiatrycznego. Ostatecznie, po protestach i odwołaniu do wojewody Grażyńskiego, powstałego tu komitetu społecznego, szpital pozostał samodzielną placówką lecz już pod zarządem województwa śląskiego.
Fundację rozwiązano w 1937 roku, a parcela wraz z budynkiem zapisana została jako własność Skarbu Śląskiego. W czasie wojny pełnił rolę szpitala wojskowego, gdzie leczono najpierw rannych Niemców, a później również żołnierzy Armii Radzieckiej. Kolejne zmiany architektoniczne budynku miały miejsce po 1945 roku.
Człowiekiem, który zapoczątkował powojenną historię szpitala był chirurg Stanisław Sternal. Warto też przypomnieć nazwiska innych wieloletnich pracowników Oddziału Noworodkowego: Kazimierza Bieleckiego, Krystynę Biniek, Bogusława Gajdę, czy też położną Bogusławę Ulfik. W 2008 roku otwarto Szpitalny Oddział Ratunkowy, a w 2011 roku oddano do użytku nowy pawilon, służący pacjentom oddziału chorób wewnętrznych, po zamknięciu placówki na skrzyżowaniu ulic Żwirki i Wigury oraz ulicy Sobieskiego.
Zlikwidowany Szpital Wewnętrzny
W chwili obecnej placówka dysponuje bazą 106 łóżek na oddziałach: Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Chirurgii Ogólnej, Pediatrycznym, Chorób Wewnętrznych, Położniczo-Ginekologicznym, Noworodkowym oraz Izbą Przyjęć. Rocznie hospitalizowanych jest tutaj około 7 tysięcy pacjentów.
Szpital Powiatowy. 30.03.2023 r.
Opracowanie oraz zdjęcia na podstawie:
„Spacerem przez Lubliniec” Jan Fikus, senior
„Lubliniec, z dziejów miasta na Górnym Śląsku” Jan Fikus, senior
„Lubliniec, 750 lat historii miasta i mieszkańców” – O. Kniejski, M. Żymierski, S. Ziółek, M. Berbesz
Ziemia lubliniecka 1/2020 Sebastian Ziółek
Ziemia Lubliniecka 9/ 2016 Aneta Konieczny
„Lublinitzer Kreisblatt”
https://www.sbc.org.pl
https://www.szpitallubliniec.pl/
FotoPolska