„Marszałek Polski, Józef Piłsudski, zmarł dnia 12 maja, o godz. 20 min. 45, w pałacu Belwederskim w Warszawie. Ostatniego namaszczenia olejami świętemi udzielił ks. Władysław Korniłowicz. Cierpienie marszałka Piłsudskiego rozwijało się od kilku miesięcy. Wezwany z Wiednia profesor Wenckebach oraz dr. Antoni Stefanowski rozpoznali raka żołądka i wątroby. Stałą opiekę lekarską wykonywali pod kierownictw o mjen. dr.Stanisława Roupperta ppłk. dr. Stefan Mozołowski, mjr. dr. Henryk Cianciara i mjr. dr. Felicjan Tukanowicz. Gwałtowne pogorszenie nastąpiło w dniu 11 maja, w postaci silnego krwotoku żołądkowego, który spowodował osłabienie serca, a następnie zgon.” Tak brzmiał oficjalny komunikat informujący mieszkańców Rzeczpospolitej o śmierci Józefa Piłsudskiego.
Marszałek Piłsudski na łożu śmierci
Tego samego dnia Rada Ministrów uchwaliła ogłoszenie żałoby narodowej. Wiadomość o śmierci Józefa Piłsudskiego wywołała w Polsce olbrzymie wrażenie. Na gmachach publicznych i prywatnych wywieszono flagi państwowe przyozdobione czarnym żałobnym kirem i czarne flagi żałobne. Salon pałacu belwederskiego, w którym nastąpił zgon, zamieniono na kaplicę żałobną, gdzie na katafalku spoczywało ciało marszałka. Tysiące osób pragnęło osobiście oddać hołd – marszałkowi. Sam pogrzeb odbył się 18 maja 1935r. w Krakowie.
Kondukt żałobny – Kraków 1935r.
Trumna ze zwłokami Józefa Piłsudskiego została złożona w krypcie św. Leonarda. W całym pogrzebie udział wzięło ok. 250 tys. osób. Była to najprawdopodobniej największa uroczystość żałobna jaka kiedykolwiek odbyła się w Polsce.
Generałowie znoszą trumnę do Krypty – Kraków 1935r
W dzień pogrzebu „Wodza Narodu” cały kraj pogrążony był w żałobie. Większość urzędów, biur i sklepów była nieczynna. Wielu zdecydowało się pojechać na pogrzeb do Krakowa. Ci, którym się to nie udało wsłuchiwali się w transmisję pogrzebową nadawaną przez radio. Tego dnia – nabożeństwa żałobne odbyły się w świątyniach wszystkich wyznań.
Co w tym czasie wydarzyło się w Lublińcu? 14 maja na specjalnej sesji zebrały się władze Magistratu, Rady Miejskiej, kierownicy szkół, przedstawiciele kościoła, a także społeczności miasta. Podczas spotkania wystosowano 3 telegramy: do prezydenta – Ignacego Mościckiego, do premiera – Walerego Sławka, oraz do żony Marszałka Piłsudskiego – Aleksandry Piłsudskiej.
Zapis specjalnej sesji, która odbyła się w Lublińcu 14 maja 1935r.
Zaś 18 maja – w dniu pogrzebu Marszałka już o godzinie 8.30 odbyło się nabożeństwo żałobne w kościele ewangelickim, zaś o godzinie 9.00 w bożnicy i kościele pw. św Mikołaja. Tuż po nabożeństwie w kościele parafialnym w „Strzelnicy” odbyła się specjalna „Akademia Żałobna”.
Takie plakaty porozwieszane były po całym mieście
oryginalny plakat wydrukowany przez drukarnię w Lublińcu
W wielu miejscach w Rzeczpospolitej powstały symboliczne groby Marszałka – jeden z nich został zbudowany w sali gimnastycznej Szkoły Powszechnej nr 2 w Lublińcu. Wartę honorową przy „grobie” zaciągnęli harcerze i harcerki obu Hufców Lublinieckich – Żeńskiego i Męskiego.
Warta honorowa trzymana przez harcerzy i harcerki lublinieckie – maj 1935r
12 maja 1936 roku, w pierwszą rocznicę śmierci Józefa Piłsudskiego, urnę z jego sercem i trumnę jego matki przeniesiono, zgodnie z życzeniem Marszałka, na cmentarz wileński na Rossie.
Pogrzeb serca Józefa Piłsudskiego w Wilnie – 1936r
Przez kolejne lata aż do 1939r. – 12 maja w wielu miastach Polski urządzano rocznicowe wspominki, nabożeństwa, czy akademie poświęcone Józefowi Piłsudskiemu. Nie inaczej było w Lublińcu. Dzięki zachowanemu z 1937r. plakatowi wiemy jak ten dzień obchodzono w naszym mieście.
O 10.00 w bożnicy, kościele ewangelickim, kościele parafialnym i kościele garnizonowym (św. Krzyża) – odbyły się żałobne nabożeństwa, z udziałem delegacji wojska, związków i stowarzyszeń ze sztandarami. O 18.30 – ulicami miasta przemaszerował capstrzyk wojskowy, któremu towarzyszyli werbliści. Od 20.45 do 20.48 – dzwony kościelne i syreny oznajmiły 3 minutową chwilę ciszy, po której nastąpiło ognisko i uroczysty apel na którym odczytano wyjątki z pism Marszałka.
Symboliczny grób Marszałka przed Gimnazjum w Lublińcu w 1937r
defiladę odbiera dowódca 74 pułku piechoty – płk Wacław Wilniewczyc
Także w 1938r. w Lublińcu odbyły się uroczystości upamiętniające Marszałka Józefa Piłsudskiego. Odbyła się też tradycyjna defilada przed „symbolicznym grobem” zbudowanym na schodach lublinieckiego gimnazjum. Nie znamy programu tych uroczystości – zachowały się za to zdjęcia.
Symboliczny grób Marszałka przed Gimnazjum w Lublińcu w 1938r
Przemarsz harcerzy przed symboliczny grobem Józefa Piłsudskiego w 1938r
Przemarsz harcerek przed symboliczny grobem Józefa Piłsudskiego w 1938r
W 1938r. harcerze Hufca Lubliniec z VII Drużyny Harcerskiej im. Witolda Regera działającej przy Śląskim Zakładzie dla Głuchoniemych, wraz z harcerzami z I MDH im. Tadeusza Kościuszki przebywając na obozie w Nowych Trokach odwiedzili cmentarz na Rossie w Wilnie i oddali hołd – sercu Józefa Piłsudskiego.
Harcerze i harcerki lublinieckie na cmentarzu na Rossie w Wilnie – 1938r.
Na podstawie:
Wikipedia,
Śląski Kurier Poranny z 1935r. nr od 100-106
Archiwum Hufca ZHP Lubliniec
Materiały prywatne – Andrzej Gatys
Zdjęcia:
Wikipedia,
Śląski Kurier Poranny z 1935r. nr od 100-106
Archiwum Hufca ZHP Lubliniec
Polona.pl
www.ipsb.nina.gov.p
Materiały prywatne – Andrzej Gatys