W związku z tym, że poniższy artykuł udało się złożyć ze strzępek informacji rozrzuconych w różnych miejscach, często pojawia się – prawdopodobnie. Jeszcze większy problem jest ze zdjęciami – nie znane są osoby na nich, a lokalizacji – w większości możemy się tylko domyślać. Być może kiedy uda nam się znaleźć kolejne źródła – będzie można historie tą uzupełnić.
Jan, a właściwie Johan Grimm urodził się w 12 czerwca 1897r. w Nędzy (wówczas Nendzy) w okolicach Raciborza w rodzinie Ludwika i Franciszki z domu Rduch. Niestety nie wiemy wiele o jego latach dzieciństwa. Być rodzina Grimmów na początku XX wieku przeprowadziła się do Ostroga, zaś później do Brzezia (tam siostra Helena – uczęszczała do szkoły ludowej). Wiemy, że był zaangażowany w III Powstanie Śląskie, co spowodowało, że po jego zakończeniu w 1921r. musiał uchodzić wraz z rodziną. Przeniósł się do znajdującej się kilka kilometrów dalej w linii prostej – ale przydzielonej w 1922r. II RP – Pstrążnej. Tam prowadził piekarnię.
W sierpniu 1927r. zawędrował do Lublińca. Być może przyjechał tutaj wraz z żoną Marią (z domu Warzecha) – być może ożenił się dopiero w Lublińcu. Wraz z nim do Lublińca sprowadziła się siostra Anna i Helena. Rodzina Grimmów zamieszkała w kamienicy w Rynku pod numerem 3.
Reklama informująca o tym, że Jan Grimm
zamieszkał w kamienicy w Rynku pod nr 3
W tej kamienicy, ale od strony Placu 3 Maja Grim prowadził cukiernię i możliwe, że i piekarnię, którą wynajął od kupca Jerzego Winklera. W pracy pomagały mu siostry.
Kamienica w której mieszkali po przyjeździe do Lublińca
państwo Grimowie, a także lokal – na zdjęciu „Słodycze”,
gdzie mieściła się ich cukiernia/piekarnia
Najprawdopodobniej mieszkając już w Lublińcu – zmienił nazwisko usuwając z niego jedno M. Odtąd w Lublińcu znany był jako Jan Grim.
Reklama w lokalnej gazecie Piekarni Jana Grima
Latem 1930r. przyszedł na świat pierwszy syn Grimów – Marian Andrzej (w kolejnych latach urodzą się jeszcze Henryk i Stefan, oraz córka Brygida). Rok później – w sierpniu 1931r. Jan Grim postanowił kupić od Piotra Spisli kamienicę przy ulicy Damrota 2 i tam zamieszkał wraz z rodziną.
W głębi widać wybudowany przez Jana Grima budynek,
na parterze którego znajdowała się piekarnia
Ogród Grimmów, na tyłach kamienicy przy Damrota 2
Na tyłach kamienicy – najprawdopodobniej wyburzył drewniane zabudowania gospodarcze i w ich miejsce postawił nowy budynek z piekarnią i trzema izbami na piętrze.
Wnętrze cukierni/piekarni – przy ulicy Damrota 2
Po lewej stoi Jan Grim, obok jego siostra Helena i prawdopodobnie żona Maria,
być może dziecko po prawej stronie to Marian – syn Grimów
Helena Grimm trzyma w ręku firmową torebkę z napisem Jan Grim
Kiedy rozpoczęła swoją działalność piekarnia na Damrota – nie wiemy. Wiemy za to, że zarządzana przez Jana Grima stawała się powoli – najpopularniejszą i największą w mieście.
Zdjęcie przedstawia wnętrze sklepu Jana Grima
przy ulicy Damrota, po lewej stronie kuca Helena Grimm – siostra Jana Grima
W 1938r. piekarnia Grima jest częściowo zmechanizowana, zatrudnia 5 czeladników, 2 uczniów, posiada magazyn na 600 cetnarów mąki oraz 3500kg chleba.
Najprawdopodobniej to wnętrze piekarni Jana Grima,
Do tego właściciel starał się by jego wyroby były nie tylko smaczne, ale i zdrowe. Sprzedaje w swojej piekarni między innymi chleb Steinmetza o dużej wartości odżywczej i witaminowej (o czym informuje na witrynie sklepu).
Jedyne zdjęcie witryny sklepowej piekarni Jana Grima przy ulicy Damrota 2
Grim awansuje też w Cechu Piekarzy w Lublińcu do którego należy. Początkowo jest członkiem komisji egzaminacyjnej Cechu. W 1933r. został wytypowany na kandydata Cechu do władz Izby Rzemieślniczej w Katowicach, a w 1935r. został starszym cechmistrzem – czyli przewodniczącym Cechu. Funkcję tą pełnił do 1938r.
Wnętrze piekarni Jana Grima przy ulicy Damrota 2
Nie znamy przyczyny dla której Jan Grim wraz z żoną w 1938r lub na początku 1939r. opuszczają Lubliniec i przenoszą się do Gdyni, gdzie otwierają cukiernię przy ulicy Świętojańskiej 48.
Kamienica przy ulicy Świętojańskiej w Gdyni,
gdzie tuż przed wybuchem wojny – Jan Grimm prowadził swoją cukiernię
W 1935r. Helena Grimm wychodzi za mąż za starszego sierżana 74 Gpp – Stanisława Komeńdzińskiego.
Helena (Grimm) i Stanisław Komendziński – zdjęcie ślubne – 1935r
Być może w 1938r. (możliwe też, że wcześniej) do Lublińca przyjeżdża najmłodszy brat Jana Grima – Józef i to on, po wyjeździe Jana Grima z Lublińca do Gdyni, zarządza piekarnią. Na pewno robi to w czasie II wojny, aż do chwili gdy zostaje wysłany na front wschodni, z którego wraca ranny. Nim to się wydarzy żeni się z Heleną (niestety na chwilę obecną nie znamy jej panieńskiego nazwiska.
Helena i Józef Grimmowie – okres okupacji, po lewej syn Komeńdzińskich – Eugeniusz
Po zakończeniu wojny budynkiem i piekarnią na Damrota administrują państwo Komendzińscy, od których Jeszcze w 1945r. piekarnię dzierżawi Okręgowa Spółdzielnia Spożywców Pracowników Komunikacji w Tarnowskich Górach.
Tymczasem Helena i Józef Grimmowie postanawiają uruchomić przy ulicy Stalmacha 10 – własną piekarnię (jest możliwe że pomaga im Helena Komendzińska). Jednak nie znamy konkretnej daty – mogą to być lata od 1945-1949 i zapewne jak to było w przypadku pozostałych lublinieckich piekarni – została przejęta przez PSS lub zlikwidowana.
Witryna piekarni Józefa i Heleny Grimm przy ulicy Stalmacha 10 (obecnie 18)
Na zdjęciu po lewej stronie stoi Helena Grimm, zaś po prawej Helena Komendzińska
Stalmacha 18 – współcześnie (dawniej 10)
Najprawdopodobniej wnętrze piekarni Heleny Grimm na Stalmacha 10,
przy piecu stoi Helena Komendzińska
Stanisław Komendziński zamierzał samodzielnie prowadzić zakład przy Damrota 2, gdyż w 1946 najpierw zdał egzamin na czeladnika, a później został mistrzem piekarskim.
Egzamin mistrzowski w grudniu 1946r.
czwarty od lewej stoi Stanisław Komendziński
Najprawdopodobniej po zdanych egzaminach – już jako mistrz piekarski, sam kierował piekarnią, aż do 1948r. kiedy to ze względu na nałożone na niego wysokie podatki musiał przerwać działalność, a w styczniu 1949r. piekarnię na Damrota przejął PSS Społem Oddział w Lublińcu. Przez pewien czas w PSS-owskiej piekarni, jako jeden z piekarzy, pracował Józef Grimm.
W 1964r. syn Jana Grimma – Marian wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych.
W 1981r. Brygida Grimm (technolog ceramiki w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku), córka Jana i Marii – w ich imieniu, sprzedaje nieruchomość przy Damrota, składającą się z dwóch budynków, Konstantemu i Elżbiecie Brzezinom, a także Piotrowi Brzezinie (bratu Konstantego), którzy po wykonaniu kapitalnego remontu piekarni otwarli ją ponownie.
Jan Grimm zmarł w Gdyni – 22 lutego 1986r. zaś jego żona Maria – 25 maja 1995r. Oboje zostali pochowani na cmentarzu parafialnym w Gdyni Orłowo.
Grób państwa Grimmów – na cmentarzu parafialnym w Gdyni Orłowie
Helena Komendzińska (Grimm) zmarła w grudniu 1987r, zaś jej mąż – Stanisław Komendziński – 20 lat wcześniej, bo 16 sierpnia 1963r. oboje zostali pochowani na cmentarzu parafialnym w Lublińcu.
Helena (Grimm) i Stanisław Komendzińscy
Józef Grimm zmarł 21 październiku 1979r. zaś jego żona Helena – w 2020r oboje zostali pochowani na cmentarzu parafialnym w Lublińcu.
Na podstawie:
Lubliniec – z dziejów miasta na Górnym Śląsku, Jan Fikus
Lubliniec 750 lat historii miasta i mieszkańców, Lubliniec miasto i mieszkańcy 1922-1939 – Sebastian Ziółek
Jan Fikus – Historia kamienicy przy Damrota 3
Jan Fikus – Przejęcia prywatnych piekarni przez PSS w Lublińcu
Materiały prywatne – Roman Mońka, archiwum państwa Brzezinów
Materiały prywatne – Aneta Kliś
Archiwum – Andrzej Musioł
Fotopolska
Zdjęcia – Tadeusz Świątczak