Kazimierz Roman Niegolewski urodził się w 28 lutego 1870 roku w Niegolewie w Wielkopolsce w rodzinie Zygmunta i Zofii z domu Skórzewskiej (jako trzeci z siedmiorga dzieci państwa Niegolewskich). Młody Kazimierz wychowywał się w atmosferze przesiąkniętej patriotyzmem i umiłowaniem Ojczyzny. Jego dziadek – Andrzej Niegolewski był oficerem w armii Napoleona i brał udział w słynnej szarży pod Samosierrą, a ojciec – Zygmunt, brał udział w powstaniu styczniowym.
Pałac w Niegolewie, miejsce urodzin Kazimierza Niegolewskiego
Uczęszczał do gimnazjum w Poznaniu i Lesznie. Następnie przeniósł się do Berlina, gdzie wstąpił na wydział agronomicznym tamtejszego Uniwersytetu. Studia zaś ukończył na Uniwersytecie w Monachium.
18 lipca 1900 roku poślubił Konstancję Żabińską, córkę Marii Kosińskiej, dziedziczki Koszut, z którą się rozwiódł, żeniąc się następnie w 1911r w Krościnie Wielkiej z jej siostrą Wiktorią Żabińską (niestety, z żadnego z tych związków nie doczekał się potomka).
Kazimierz Niegolewski – zdjęcia portretowe
Po studiach pracował jako urzędnik gospodarczy, oraz członek zarządu Posener Landschaft (Poznańskiej Izby Rolnej). Pełnił także funkcję administratora dóbr Wysockich w Galicji. W 1906 roku był jednym z założycieli oraz pierwszym prezesem Rady Nadzorczej „Rolnika” w Zaniemyślu. Tego samego roku pełnił funkcję sekretarza Polskiego Komitetu Wyborczego na powiat średzki.
Po powrocie ze studiów odziedziczył po matce majątek Polwica, który w 1908 sprzedał Stefanowi Kęszyckiemu z Błociszewa i nabył majątek Kadławy pod Wronkami koło Wrocławia. W 1910r. osiadł w rodzinnym majątku (Niegolewie), gdzie oddał się na usługi Spółek Melioracyjnych Małorolnych dążąc do uniezależnienia drobnych gospodarzy od wpływów niemieckich.
Kazimierz Niegolewski po prawej stronie z psem
w Niegolewie, z tyłu na krześle siedzi matka Kazimierza – Zofia Niegolewska
W 1913r. (lub w 1911r) przeniósł się na Górny Śląsk, gdzie kupił od Ferdinanda Zieglera majątek Czarny Las (Helenenthal) w powiecie lublinieckim pod Woźnikami. Majątek liczył 558 hektarów i pracowało w nim około 70 osób.
Pałac w Czarnym Lesie
Kazimierz Niegolewski – stoi pierwszy od lewej stronie pod kolumną
Swoją działalność społeczno – polityczną na Górnym Śląsku rozpoczął po wybuchu Rewolucji Listopadowej w Niemczech. Już w pierwszych dniach Rewolucji nawiązał współpracę z Naczelną Radą Ludową dla Śląska i przy pomocy jej przedstawiciela, adwokata Czapli z Bytomia, na wiecu zwołanym z własnej inicjatywy w Woźnikach, doprowadził do wyboru Rady Ludowej dla Miasta Woźniki i okolicznych wiosek.
Równocześnie, wykorzystując nadgraniczne położenie swojego majątku oraz znajomości, rozpoczął przemycanie na terytorium Rzeszy broni i amunicji, oraz udostępniał swój dworek do spotkań z osobami wydalonymi z granic Niemiec za działalność wywrotową. Nic dziwnego, że jego dom był pilnie strzeżony przez Niemców, zwłaszcza przez „Grenzschutz”. Ponieważ swoją propolską działalnością naraził się władzom zmuszony był już na początku grudnia 1918 roku opuścić Czarny Las. Często jednak wracał nad granicę państwową, a jednocześnie własnego majątku i pełnił z własnej woli zwykłą straż.
Kazimierz Niegolewski należał do najbliższego otoczenia Wojciecha Korfantego. Patronował również miejscowej POW Górnego Śląska. Znalazł się w gronie delegatów górnośląskich, którzy wzięli udział w obradującym od 3 do 6 grudnia 1918 roku Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu.
Działacze Plebiscytowi w hotelu „Lomnitz”,
drugi od prawej siedzi – Kazimierz Niegolewski,
dwa miejsca dalej – Wojciech Korfanty
Brał czynny udział w Pierwszym Powstaniu Śląskim (które nie objęło swoim zasięgiem naszego powiatu) i w związku z tym po jego upadku znów musiał opuścić granice Górnego Śląska. Został wówczas zwerbowany przez częstochowską ekspozyturę Biura Wywiadowczego przy II oddziale Wojska Polskiego i otrzymał status kierownika posterunku w Starczy.
Legitymacja Kazimierza Niegolewskiego z czasów jego działalności
w Komisariacie Plebiscytowym
Po zajęciu Obszaru Plebiscytowego przez Międzynarodowe Siły Rozjemcze, 5 lutego 1920r. powrócił na Górny Śląsk i od 10 lutego rozpoczął pracę w Polskim Komisariacie Plebiscytowym w wydziale rolnictwa, gdzie oprócz propagandy pomiędzy rolnikami przygotowywał państwową organizację rolnictwa. W trakcie trzeciego powstania objeżdżał domeny państwowe, czuwając nad ich majątkiem.
Zespół pracowników Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Polskiego Komisariatu Plebiscytowego,
Kazimierz Niegolewski siedzi w środku
To właśnie w majątku Kazimierza Niegolewskiego w Czarnym Lesie – 16 sierpnia 1920r. odbył się pierwszy kurs harcerski zorganizowany przez Inspektorat Harcerski. W kursie uczestniczyło 21 chłopców. Część uczestników kursu wzięła udział w II Powstaniu Śląskim.
30 kwietnia 1921r. prawdopodobnie za sprawą Niegolewskiego – w Czarnym Lesie, doszło do spotkania pomiędzy Wojciechem Korfantym, konsulem polskim w Opolu, Danielem Kęszyckim (synem Stefana Kęszyckiego, któremu Niegolewski sprzedał swego czasy majątek Polwica), podczas którego Korfanty dowiedział się o niekorzystnych ustaleniach Komisji Międzysojuszniczej w Opolu, a co było jedną z głównych przyczyn wybuchu III Powstania Śląskiego.
Podczas Powstania majątek Niegolewskich był miejscem, gdzie opatrywano powstańców i prowadzono działalność aprowizacyjną. Po jego zakończeniu – Kazimierz Niegolewski został członkiem Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku, obejmując funkcję naczelnika wydziału rolnictwa.
Początkowo (jeszcze w październiku 1921r) Niegolewski szykowany był na przyszłego starostę tarnogórskiego. Ostatecznie – starostą w Tarnowskich Górach został radca prawny z Chorzowa Walenty Olejarczyk, zaś Kazimierz Niegolewski został wybrany starostą lublinieckim.
Odezwa starosty Kazimierza Niegolewskiego
wydana do mieszkańców powiatu lublinieckiego 30 czerwca 1922r.
14 czerwca 1922r. Kazimierz Niegolewski uczestniczył w Biedrusku w spotkaniu żołnierzy 23 Dywizji z Naczelnikiem Państwa – Józefem Piłsudskim. Podczas tej uroczystości odbyło się poświęcenie i przekazanie 74 i 75 pułkowi piechoty sztandarów. Niegolewskiemu przypadło przekazanie sztandaru 75 pułkowi, zaś Maksymilianowi Rzeźniczkowi – 74 pułkowi.
Uroczystość przekazania sztandarów 74 i 75 pułku piechoty w Biedrusku
w obecności Józefa Piłsudskiego, na zdjęciu widoczny także Kazimierz Niegolewski
26 czerwca 1922r. witał w Herbach Śląskich wkraczające na Śląsk i zdarzające do Lublińca – wojsko polskie, 74 pułk piechoty.
Kazimierz Niegolewski witający żołnierzy 74 pp,
na koniu siedzi płk Włodzimierz Bokszczanin – 26 czerwca 1922r.
Po objęciu stanowiska Niegolewski rozdał około 120 ha ziemi swojego czarnoleskiego majątku – chłopom małorolnym (stąd nazywano ten obszar Niegolewką), a następnie większą część Czarnego Lasu sprzedał w lipcu 1922r. (pozostawiając sobie tylko – folwark) Józefowi Jeziorańskiemu. Część gotówki, którą otrzymał ze sprzedaży przeznaczył na pensje dla urzędników, a także wsparł organizacje dobroczynne.
26 sierpnia 1922r wraz z burmistrzem Józefem Zielonackim – Kazimierz Niegolewski gościł w Lublińcu Marszałka Józefa Piłsudskiego, który przyjechał by uhonorować powstańców śląskich.
Kazimierz Niegolewski siedzi po prawej stronie Józefa Piłsudskiego,
przed budynkiem starostwa w Lublińcu w sierpniu 1922r
Latem 1923r. Niegolewscy wyjechali do Mariendbadu (Mariańskie Łaźnie) znanego kurortu leczniczego, jednakże podczas pobytu w uzdrowisku stan starosty się pogorszył.
W połowie sierpnia Niegolewski wrócił do Lublińca i już 15 sierpnia 1923r. gościł prezydenta Rzeczpospolitej – Stanisława Wojciechowskiego.
14 października 1923 roku Kazimierz Niegolewski wziął udział w uroczystości przeniesienia zwłok dziadka – pułkownika Andrzeja Niegolewskiego do Krypty Zasłużonych Wielkopolan w kościele św. Wojciecha w Poznaniu.
Choroba jednak postępowała i Kazimierz Niegolewski zmarł 1 stycznia 1924 roku w Lublińcu, a został pochowany 4 stycznia na cmentarzu parafialnym.
W sierpniu 1925 roku odsłonięto na cmentarzu wojskowym grobowiec ufundowany przez żonę zmarłego Wiktorię Niegolewską. Mauzoleum wykonano z dużych płyt granitowych. Twórcą projektu był Wacław Szymanowski, który opracował także model drzwi z brązu z płaskorzeźbą przedstawiającą postać zmarłego wśród dzieci, na tle krajobrazu i grupy ludzi. U góry widniały napisy: „KU PAMIĘCI ZMARŁYCH I POLEGŁYCH ZA WOLNOŚĆ I POLSKOŚĆ GÓRNEGO ŚLĄSKA” i „KAZIMIERZ NIEGOLEWSKI PIERWSZY STAROSTA LUBLINIECKI”.
24 października 1927r. także po ciężkiej chorobie zmarła Wiktoria Niegolewska. Obu małżonków pochowano w grobowcu (wcześniej zwłoki Niegolewskiego ekshumowano) – 27 października 1929r. na cmentarzu wojskowym.
Harcerze Hufca Lubliniec – pod pomnikiem/mauzoleum Niegolewskich
Za swoje zasługi Kazimierz Niegolewski był odznaczony: Orderem Odrodzenia Polski IV kl. i Orderem Oswobodzenia Górnego Śląska, a w 1937r. pośmiertnie otrzymał Medal Niepodległości.
Mauzoleum Niegolewskich zostało zniszczone przez Niemców w czasie II wojny światowej. Dzisiaj o tym, że Kazimierz Niegolewski spoczywa na wojskowym cmentarzu – informuje tylko pęknięta płyta z grobowca leżąca w pobliżu pomnika poświęconego tym, którzy w latach 1919 – 1945 walczyli o powrót do Polski tej części Śląska oraz walczących z hitlerowskim najeźdźcą.
1987r. z okazji 65 rocznicy powrotu Lublińca do Polski, na budynku, gdzie mieszkali państwo Niegolewscy została umieszczona tablica pamiątkowa. Nazwiskiem Niegolewskich w 1990r. nazwano także jedną z ulic miasta.
Na podstawie:
Niegolewscy w XIX i XX wieku – Magdalena Malinowska
Kazimierz Niegolewski – notka na stronie www.wozniki.pl
Biogram – napisany przez Kazimierza Niegolewskiego
„Czarny Las – koło Woźnik, były majątek hr. W i K Niegolewskich” – Konstanty Wolny
Goniec Wielkopolski nr 111 – 1922r.
Polska Zachodnia 1927 nr 253
Monitor Polski nr 64 z 19.03.1937, poz. 94
Archiwum Państwowe w Katowicach
Ziemianie Polscy XX wieku, cz. V, słownik biograficzny
Zdjęcia:
Zbiory prywatne – Konstanty Wolny
Archiwum Hufca Lubliniec
Fotopolska.eu
Oddział wydzielony „Lubliniec” – Adam Kurus
Harcerz Śląski nr
Ze wspomnień starego leśnika – Stanisław Cenkier