Jan Fikus urodził się 1 listopada 1897r. we Wrzoskach (dzisiaj część Opola) w rodzinie rolniczej Jana i Marii (z domu Niedziela). W wieku 5 lat został zapisany do Katolickiej Szkoły Ludowej we Wrzoskach, którą ukończył w 1911r. W latach 1911-1914 opiekował się młodszym rodzeństwem, pomagał rodzicom w gospodarstwie, a także starał się dorabiać pracując przy oczyszczaniu torowiska.
Wrzoski (Wreske) – miejscowość rodzinna Jana Fikus
W styczniu 1917 roku Jan Fikus dostał powołanie do wojska niemieckiego i został przydzielony do 157 pułku piechoty, który stacjonował w Brzegu n/Odrą. Następnie w ramach 22 dywizji piechoty, został wysłany na front zachodni – do Flandrii (za walki odznaczony został krzyżem żelaznym). Do Wrzosek wrócił zimą 1919r.
Jan Fikus – klęczy drugi od lewej, w wojsku niemieckim w czasie I wojny św.
W maju 1919r. Fikus – wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Następnie od 6 września 1920r. pełnił funkcję podwachmistrza grupy Katowice- sotnia Bogucice, w Policji Plebiscytowej. W czasie III Powstania Śląskiego – zgłosił się do Powstańczej Żandarmerii w Szarleju. A następnie jako policjant żandarmerii polowej pełnił służbę w okolicach Rogoźna, Paczynki czy Byczyny.
Po zakończeniu powstania udało mu się powrócić do Policji Plebiscytowej(najpierw w Dąbrówce Wielkiej, potem Mysłowicach). Po jej rozwiązaniu został przyjęty do Policji Województwa Śląskiego i przydzielony do komisariatu w Królewskiej Hucie.
Jan Fikus – Policja Województwa Śląskiego nr 3011
13 maja 1924r. ożenił się z Agatą Szymańdą zamieszkałą w Bierkowicach. Miał z nią szóstkę dzieci (Anielę, Jana, Stanisława, Dorotę, Eugeniusza).
Jan Fikus – stoi po prawej, z rodziną w 1935r.
W 1928r. awansował na starszego posterunkowego.
Komisariat Policji Województwa Śląskiego w Królewskiej Hucie – 1926r,
Jan Fikus – stoi w drugim rzędzie pierwszy od lewej
W styczniu 1930r. na własną prośbę został przeniesiony do komisariatu Policji Województwa Ślaskiego w Lublińcu i zamieszkał przy ulicy Powstańców 12.
Jan Fikus – siedzi pierwszy od lewej u góry
Jan Fikus pracował jako kierownik kancelarii Komendy Powiatowej Policji Województwa Śląskiego. Komenda ta mieściła się początkowo w budynku gminy ewangelickiej stojącym przy zbiegu ulic Powstańców i Paderewskiego, a następnie w budynku Starostwa.
Komisariat Policji Województwa Śląskiego w Lublińcu,
Jan Fikus – stoi w drugim rzędzie, czwarty od prawej strony
W 1934r. po raz kolejny awansował na starszego przodownika.
Jan Fikus – siedzi po lewej, zdaje meldunek
1 września 1939r. Jan Fikus – wczesnym rankiem udał się do kościoła na mszę świętą, a następnie po pożegnaniu rodziny – udał się rowerem drogą na Sadów i dalej na wschód w okolice Tarnopola. Tam dostał się do niewoli sowieckiej i najprawdopodobniej został przetransportowany do obozu urządzonego w zabudowaniach byłego klasztoru położonego na wyspie Stobnoje na jeziorze Seliger koło miejscowości Ostaszków.
Polscy policjanci – w drodze do obozu w 1939r.
Rodzina pierwsze informacje o Janie Fikusie otrzymała w grudniu 1939r. za sprawą pani Kaufman z Miotka. Mimo wysyłanych listów do obozu – nie otrzymała nigdy informacji zwrotnej.
Wszystko wskazuje na to, że Jan Fikus został zamordowany przez Sowietów w kwietniu 1940r. w Twerze w siedzibie NKWD, a następnie jego ciało zostało przewiezione do Miednoje i tam wrzucone do grobu masowego.
Krzyże na cmentarzu w Miednoje
Żona nigdy nie dowiedziała się co stało się z mężem. Zmarła w 1985r., zaś informacje o zamordowanych policjantach z Ostaszkowa pojawiły się dopiero w 1990r.
Na lublinieckim cmentarzu znajduje się symboliczna mogiła Jana Fikusa, zaś na ścianie nawy bocznej kościoła garnizonowego p.w. św. Kazimierza w Katowicach została staraniem dzieci Jana umieszczona wśród innych tabliczka – epitafium z napisem: „St. przodownik P.P. Jan Fikus 1897 – 1940 Ostaszków”. Podobnie jak inni lublinieccy policjanci – Jan Fikus nie został upamiętniony przez władze miasta.
Symboliczny grób Jana Fikusa na cmentarzu parafialnym w Lublińcu
Za swoją prace i działalność Jan Fikus został odznaczony między innymi: „Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości”, „Odznaką Pamiątkową Policji Województwa Śląskiego”, Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę”, „Brązowym Krzyżem Zasługi”, oraz pośmiertnie „Medalem zza udział w wojnie obronnej 1939r.”.
Jan Fikus – w górnym rzędzie, siódmy od prawej strony,
wśród policjantów Komisariatu Policji Województwa Śląskiego,
na strzelnicy wojskowej w 1930r.
Na podstawie:
Wspomnienia – Jan Fikus senior
http://www.muzeumkatynskie.pl/
http://www.kworum.com.pl/art8062,z_pielgrzymka_na_nieludzkiej_ziemi.html
http://87dit.canalblog.com/archives/2019/10/18/37708904.html
Odział Wydzielony „Lubliniec” – Adam Kurus
Materiały prywatne – Marian Berbesz