Simon Friedmann urodził się 24 października 1849r. w Kępnie w rodzinie Mayera Friedmana i Hanny (z domu Lewy). W 1863 rozpoczął naukę w Gimnazjum w Bratysławie, jednak z powodu śmierci ojca, wrócił do Poznania i naukę kontynuował w ewangelickim Gimnazjum Fryderyka Wilhelma, aż do jego ukończenia w 1870r.
Gimnazjum w Poznaniu, które ukończył Simon Friedmann
W latach 1870-1873 studiował na Uniwersytecie Berlińskim, był także słuchaczem w Veitel-Heine-Ephraim’sche Lehranstalt in Berlin, a także w szkole Talmudu w berlińskim Bet-Hamidrash. 24 lutego 1874 obronił doktorat w Berlinie. W 1876r. został rabinem. 4 lipca 1878r. przybył do Lublińca, do tamtejszej gminy żydowskiej. Jego żoną była Amalia Friedmann (z domu Oppenheim) – córka rabina toruńskiego Joachima Oppenheima.
Początek żydowskiego osadnictwa w Lublińcu związany jest z wydaniem we wrześniu 1779 r. przez władze pruskie zarządzenia nakazującego wszystkim Żydom na Śląsku opuszczenie wiosek i zamieszkanie w miastach. Jako główne miasto zamieszkania wskazano wówczas Gliwice. Jednak 17 sierpnia 1780 r. Kamera Wrocławska wyznaczyła dodatkowo pięć miast jako miasta przesiedleńcze dla Żydów. Były to: Tarnowskie Góry, Mysłowice, Mikołów, Lubliniec i Bieruń Stary. I tak w 1780r. w Lublińcu zamieszkiwało 20 osób wyznania mojżeszowego, a 7 lat później w 1787r. było ich 81.
Na przełomie XVIII i XIX w. w Lublińcu powstała samodzielna gmina żydowska. Gmina ta wzięła udział w zgromadzeniu gmin żydowskich Górnego Śląska w 1814 r. w Gliwicach. W 1821 r. w Lublińcu wybudowano synagogę i zatrudniono kantora.
Po prawej stronie, za kamienicą budynek synagogi żydowskiej
23 stycznia 1827r. przybył do Lublińca pierwszy rabin – Jakub Caro z żoną Miną i córką Marią. Gmina się rozwijała. W 1845 r. założono cmentarz żydowski. W 1861r. gmina – liczyła już 432 osób na 3364 mieszkańców miasta. W 1872 r. przystąpiła do Związku Górnośląskich Gmin Synagogalnych (Oberschlesische Synagogen-Gemeinden).
Jednak od tego momentu zaznaczył się powolny odpływ mieszkańców wyznania mojżeszowego, był on spowodowany brakiem możliwości rozwoju rzutkich kupców, toteż przeprowadzali się do większych miast przemysłowych, tak że w momencie przybycia rabina Simona Friedmana było ich już tylko 307.
Nie posiadam informacji o działalności rabina dr. Friedmanna na terenie Lublińca. Wiadomo, że w tym czasie sporo publikował.
Fragment artykułu dr. Simona Friedmann
w Allgemeine Zeitung des Judenthums z 1901r
Był członkiem Zarządu Stowarzyszenia Historii i Literatury Żydowskiej w Lublińcu, założycielem Stowarzyszenia Rabinów na Górnym Śląsku (1892), oraz członkiem Stowarzyszenia Literatury Hebrajskiej Mekize Nirdamin.
Rabin dr. Simon Friedmann
Rabin Bytomia – dr. Max Kopfstein
Strona tytułowa książki rabina Friedmanna
Koniec I wojny światowej przyniósł wielkie zmiany na Śląsku. Rozgorzał konflikt polsko-niemiecki, w którym większość Żydów opowiedziała się po stronie niemieckiej. Jednak w wyniku III powstania śląskiego Lubliniec znalazł się w granicach Polski. Spowodowało to masową emigrację miejscowych Żydów do wielkich ośrodków miejskich w Niemczech oraz do Europy Zachodniej. W mieście pozostało tylko kilka rodzin. Miasto opuścił także rabin Simon Friedmann i przeprowadził się do córki, która mieszkała w Wiedniu.
Rabin Simon Friedmann z córką Anną Mendel,
pisarką i malarką
Tam też zmarł 28 maja 1924r. Nagrobek ufundowali byli członkowie gminy lublinieckiej.
Grób rabina Friedmanna na cmentarzu żydowskim w Wiedniu
Na podstawie:
https://sztetl.org.pl
Lubliniec – z dziejów miasta na Górnym Śląsku – Jan Fikus, 2003r
https://www.geni.com
https://www.centropa.org
http://old.virtualjudaica.com/
Bibliography on the History of Silesian Jewry II – Bibliographie zur Geschichte der Juden in Schlesien II MarcinWodziński
Die Rabbiner im Deutschen Reich 1871-1945
Allgemeine Zeitung des Judenthums nr 44 – 1901r
Allgemeine Zeitung des Judenthums nr 28 – 1904r
Wikipedia