Edward Arłamowski urodził się w rodzinie Józefa i Józefy Arłamowskich – 26 sierpnia 1909 roku w Bochni. Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Króla Kazimierza Wielkiego w Bochni, gdzie 30 maja 1928 r. zdał egzamin dojrzałości.
Gimnazjum w Bochni, do którego uczęszczał Arłamowski
Następnie rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, które ukończył w 1932r. zdając egzamin magisterski. Po studiach przeniósł się na Śląsk – do Lublińca, gdzie pracował jako urzędnik referendarski w Urzędzie Skarbowym w Lublińcu. W latach 30-tych Arłamowski występował z ramienia Urzędu Skarbowego w Lublińcu w głośnej sprawie Ottona Ochmana (posła Sejmu Śląskiego, przedstawiciela mniejszości niemieckiej w Lublińcu). Po zakończeniu pracy w Lublińcu Edward Arłamowski, aż do wybuchu wojny – pracował w różnych kancelariach adwokackich.
Budynek magistratu, w którym do 27 października 1936
znajdował się Urząd Skarbowy w Lublińcu,
następnie został przeniesiony do budynku bursy gimnazjalnej
Od lat młodzieńczych jego pasją były szachy. Już w 1925r. był członkiem Krakowskiego Klubu Szachistów (najstarszego klubu w Polsce). W 1928r. wziął udział w meczu korespondencyjnym Polska – Holandia, zaś w 1931r. został najlepszym szachistą tego Klubu.
W 1930r. na łamach „Świata Szachowego” postulował powołanie przy Polskim Związku Szachowym – Polskiego Związku Szachistów Korespondencyjnych.
Po przeprowadzce do Lublińca nadal grał. W 1935r. zdobył mistrzostwo Śląska. W turnieju eliminacyjnym do mistrzostw Polski w Częstochowie w 1936r. reprezentował sekcję szachową „Ognisko” Chorzów i zajął miejsce IV (niestety nie promujące awansu do Mistrzostw). Nie zapominał o nim Krakowski Klub Szachistów zapraszając go do udziału w turniejach w barwach KKS. Tak było np. w 1934r. gdy Arłamowski wziął udział w Drużynowych Mistrzostwach Polski.
Międzyokręgowe zawody szachowe Kraków – Śląsk w Krakowie w 1932r.
wśród uczestników – w ostatnim rzędzie Edward Arłamowski
Na początku lat 30-tych Edward Arłamowski zainteresował się problemistyką. Skomponował łącznie 190 zadań. Brał udział w krajowych i międzynarodowych konkursach – uzyskując liczne wyróżnienia oraz 7 nagród z czego 3 pierwsze. Najwięcej komponował w latach 1929-38. Dwa jego zadania trafiły do Albumu Międzynarodowej Federacji Szachowej. Tym samym został drugim w historii polskich szachów zawodnikiem, który łączył grę praktyczną z kompozycją szachową.
Publikował i prowadził działy szachowe w „Dzienniku Bydgoskim” (od 1931r – Dział szachowy), a następnie w „Polsce Zachodniej” (od 1933r.).
Kącik szachowy w Polsce Zachodniej – 1936r.
Po opuszczeniu Lublińca w 1938r. zdobył I miejsce w turnieju jubileuszowym zorganizowanym przez Krakowski Klub Szachistów z okazji 45-lecia istnienia tegoż klubu. Tego samego roku zajął II miejsce w Mistrzostwach Krakowa. Publikował w tym czasie w „Szachiście” i w lwowskim „Przeglądzie szachowym”. W 1939r. wraz z Klubem zdobył drużynowe Mistrzostwo Miasta Krakowa.
Edward Arłamowski
Nieznane są szczegółowe losy Arłamowskiego podczas okupacji. Wiadomo, że w marcu 1941 r. złożył egzamin adwokacki, a 10 lipca 1943r. został wpisany na listę adwokatów w Bochni. Mimo wojny starał się nadal grać. Tak sam Arłamamowski opisał ten okres: „Grupa szachistów krakowskich w osobach: mgr Arłamowski, Błaszczak, Bocheński, Ciejka, Gałuszka, dr Kukulski, Śliwa, dr Warchałowski i mgr Wessely grywała przeważnie w mieszkaniach prywatnych, urządzając w ostatnim roku mecze i turnieje. W porze letniej grywano z zapałem na plaży, staczając boje o tytuł mistrza nadwiślańskiego. Nie mogąc rozgrywać turniejów, część szachistów krakowskich zwróciła się z zapałem do gry korespondencyjnej, która w ostatnim okresie okupacji niemieckiej liczyła wielu zwolenników.” Uczestniczy w konkursach problemistycznych, które organizowane były także w czasie wojny.
Tuż przed zakończeniem wojny – 7 stycznia 1945r. na zaproszenie szachistów tarnowskich, Arłamowski pojechał do Tarnowa (który znajdował się wówczas w przededniu ofensywy Armii Czerwonej), gdzie w mieszkaniu jednego z graczy, rozegrał seans gry jednoczesnej na 15 szachownicach, partię konsultacyjną z 4-ma najsilniejszymi miejscowymi graczami.
W 1945r. uzyskuje na Uniwersytecie Jagiellońskim tytuł doktora praw na podstawie pracy (pierwszej tego rodzaju na świecie) zatytułowanej: „Czy istnieje ochrona prawna autorska gry szachowej, na podstawie polskiej ustawy o prawie autorskim z 29 III 1926r.”. W swojej pracy doktorskiej Edward Arłamowski starał się wykazać, że zadania szachowe i glossa są dziełami prawno-autorskimi i w związku z tym o zachodzi konieczności objęcia partii szachowych ochroną prawną.
Uzyskawszy tytuł doktora praw – w listopadzie 1945r. otworzył własną kancelarię adwokacką. Osiem lat później przeszedł do Zespołu Adwokackiego w Bochni, a od grudnia 1973r do stycznia 1975 pełnił funkcję jego kierownika.
Arłamowski Edward
Lata powojenne to rozkwit kariery szachowej Arłamowskiego. W 1948r. po raz pierwszy udało mu się zakwalifikować do Szachowych Mistrzostw Polski. Rok później już był trzeci (medal brązowy). Dwa lat później w rozgrywanym w Łodzi Finale – zajął miejsce II (medal srebrny), a w 1954r. w łódzkim finale miejsce III (medal brązowy). Zaliczył także bardzo udany występ w turnieju polsko-węgierskim, który rozegrany został w Katowicach – gdzie zdobył I miejsce wyprzedzając ówczesnego mistrza Polski – Bogdana Śliwę.
Edward Arłamowski (po lewej) i Bogdan Śliwa – rok 1960
Wraz z drużyną KKS Kraków czterokrotnie zdobył tytuł Drużynowego Mistrza Kraju. W lutym 1955r. został sklasyfikowany na najwyższym w swoim dorobku szachowym – 132 miejscu na świecie. W tamtym okresie należał do najbardziej utytułowanych szachistów w Polsce.
Międzynarodowy Turniej Szachowy w Sopocie w 1951r.
W latach 1946-47 był członkiem komitetu redakcyjnego wydawanego w Krakowie „Szachisty Polskiego”. Rok później został wybrany prezesem Krakowskiego Okręgowego Związku Szachowego i członkiem Zarządu Polskiego Związku Szachowego.
Jego pasja do szachów objawiała się także w zbieraniu i czytaniu książek o tematyce szachowej, dzięki czemu stał się posiadaczem jednego z największych w Polsce księgozbiorów o tematyce szachowej, który liczył ok. 3 tysiące tomów. Zbiór ten jego śmierci został przekazany Bibliotece Jagiellońskiej. W zbiorze tym zapewne nie zabrakło dwóch książek w powstaniu których miał własny udział. W 1957r wspólnie z W. Litmanowiczem i A. Szymańskim wydał książkę „Reflektorem po szachownicach świata”.
Okładka książki „Reflektorem po szachownicach świata”
Zaś w 1968r. w Krakowie ukazało się Jego opracowanie „Księga jubileuszowa Krakowskiego Klubu Szachistów”.
Od kawiarni Schmidta do Pałacu pod Baranami – autorstwa Arłamowskiego
Niestety śmierć Arłamowskiego, która miała miejsce 24 kwietnia 1979r. przerwała pracę nad jego trzecią, a zarazem najważniejszą książką „Historii szachów w Polsce” (niestety zaginął jej maszynopis). Edward Arłamowski spoczywa na bocheńskim cmentarzu.
Kwatera rodzinna Arłamowskich na cmentarzu w Bochni
By uczcić pamięć Edwarda Arłamowskiego od 2003r. w Bochni odbywa się rokrocznie Memoriał Szachowy jego imienia.
Na podstawie:
Władysław Piaskowski – Przyczynek do dziejów szachów w Kościanie
„Szachista Polski” nr. 1, styczeń 1946 Kraków
http://szachowavistula.pl/vistula/earlamowski2.htm
http://www.blog.konikowski.net/index.php?s=ar%C5%82amowski
Ilustrowany Kurjer Polski. R.4 (1943), nr 50
https://kszgk.com/?p=442
http://www.szachypolskie.pl/edward-arlamowski/
http://www.muzeum.bochnia.pl/wypominki-bochenskie-2020/
FotoPolska
NAC