Wiktoria Niegolewska

Wiktoria Niegolewska, urodziła się 5 lutego 1872r. w Deminowie pod Warszawą w domu Jan i Walerii Żabińskiej (z domu Góra). W 1912r w Paryżu wyszła za mąż za Kazimierza Niegolewskiego późniejszego starostę Lublińca, który od 1900r. pozostawał w związku z jej siostrą – Konstancją Żabińską. W 1913r. wraz z mężem osiedliła się w majątku „Czarny Las” (okolice Woźnik) i była osobą bardzo popularną wśród okolicznej ludności.

Pałacyk w Czarnym Lesie, majątku państwa Niegolewskich
kwiecień 2016r.

W 1920r. Niegolewska w swoim Dworku w Czarnym Lesie zorganizowała polską szkołę prywatną dla dzieci z miejscowości i najbliższej okolicy. Szkoła liczyła 40 dzieci. Była jedyną polską szkołą na Śląsku. Nauczycielem w niej był Julian Dusiel, zaś nas szkołą opiekę sprawował Związek Nauczycielstwa Górnoślązaków. Mimo nacisków ze strony władz niemieckiej – szkoła przetrwała aż do czasu włączenia tych terenów do Polski.

 
Przed pałacem w Czarnym Lesie

Podczas epidemii tyfusu, z narażeniem życia, pielęgnowała chorych. W okresie Powstań Śląskich osobiście przemycała broń i amunicję dla bojowników śląskich i urządziła w Pałacu szpital dla rannych powstańców, którymi się opiekowała. Była to bardzo dobrze zorganizowana służba sanitarna. Ukrywała również w gospodarstwie ściganych powstańców.

Na zdjęciu, pani Wiktoria Niegolewska stoi po prawej stronie

Po podziale Górnego Śląska, społeczną i narodową działalność rozwinęła w całym powiecie lublinieckim. Szczególną troską otaczała polskie czytelnictwo i polskie biblioteki. Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku miało w niej żarliwego przyjaciela. Zapisała mu całą swoją bibliotekę, cenne dzieła sztuki i pamiątki narodowe. Czyniła starania o budowę gmachu dla organizacji.

Budynek przy ulicy Paderewskiego 20,
gdzie mieszkali podczas pobytu w Lublińcu państwo Niegolewscy

W pierwszych latach funkcjonowania Wyższej Szkoły Miasta Lublińca (1922-1924) Wiktoria Niegolewska była zatrudniona w charakterze nauczycielki języka francuskiego, uczyła także geografii i historii.

Gdzieś na początku 1923r. pani Wiktoria Niegolewska założyła Koło Przyjaciół Harcerstwa. Dzięki staraniu pani starościny KPH ufundowało drużynie gimnazjalnej im. Tadeusza Kościuszki sztandar. Aktywnie działające Koło, do którego należała elita miasta, ze swoich składek dofinansowywało imprezy urządzane przez komendę hufca – czyli zloty, kursy i obozy harcerskie. Pierwszy taki zlot Hufca odbył się 19 czerwca 1927r.

I Zlot Hufca Lubliniec – drużyna żeńska
Prawdopodobnie – stoi, czwarta od prawej Wiktoria Niegolewska

Marzyła o stworzeniu domu wypoczynkowego dla inwalidów powstańczych, ofiarowała na ten cel część majątku ziemskiego, lecz z powodu braku środków sprawa ta nie została urzeczywistniona.

W dowód uznania za jej pracę na kanwie narodowe-oświatowej Związek Powstańców Śląskich we wrześniu 1925r. postanowił przyznać jej tytuł Honorowego Członka Związku Powstańców Śląskich.  20 marca 1926 w Teatrze Polskim w Katowicach w rocznicę plebiscytu odbyła się uroczysta gala, podczas, której pani Niegolewskiej wręczono Dyplom honorowy. Niegolewska odznaczona została także przez Związek Powstańców – Śląską Wstęgą Walecznych i Gwiazdą Śląską.

Wiktoria Niegolewska zmarła 24 października 1927r. Trzy dni później odbył się pogrzeb, który miał charakter żałobnej manifestacji całego polskiego Śląska. 

Wraz z Wiktorią na cmentarzu wojskowym pochowano w tym dniu także Kazimierza Niegolewskiego (zmarłego 1 stycznia 1924r. i ekshumowanego z cmentarza parafialnego). W uroczystościach wzięło udział ponad 10 tys osób, wśród których znaleźli się: naczelnik Wydziału Oświecenia Publicznego pan dr Regorowicz, starostowie powiatu lublinieckiego p. Wyglenda i wicestarosta dr Olszewski, delegacja korpusu oficerskiego w Lublińcu z p. pułkownikiem Janowskim i majorem Thomasem na czele.

Kondukt pogrzebowy Wiktorii i Kazimierza Niegolewskich

Ciała małżeństwa Niegolewskich spoczęły w mauzoleum ufundowanym przez Wiktorię jeszcze przed swoją śmiercią (najprawdopodobniej w sierpniu 1925r). Na pomniku znalazła się płyta z brązu, odlana w Paryżu według modelu Wacława Szymanowskiego. Wizerunek przedstawiał śp. Kazimierza  Niegolewskiego, do którego garną się dzieci, lud śląski wiejski i robotniczy. Nad wieżą kościoła i nad kominami widać pełne symboliki słońce wolności.

Grupa harcerzy Hufca ZHP, przy grobowcu Niegolewskich

W 1939r. po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Lublińca, grobowiec został zniszczony. Obecnie na cmentarzu znajduje się tylko fragment płyty z pomnika z imieniem i nazwiskiem Kazimierza Niegolewskiego.

W 1987r. z okazji 65 rocznicy powrotu Lublińca do Polski, na budynku, gdzie mieszkało państwo Niegolewskich została umieszczona tablica pamiątkowa.

 

Za swoje zasługi Wiktoria Niegolewska – pośmiertnie – została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi (1928r.) oraz Medalem Niepodległości (1937r).

Medal Niepodległości

Opracowane na podstawie:
„Harcerstwo na terenie miasta Lublińca w latach 1920-1949” – Janusz Bula, Kraków 2000r
„Czarny Las – koło Woźnik, były majątek hr. W i K Niegolewskich” – Konstanty Wolny
„Sprawozdanie za rok 1927- Związek Harcerstwa Polskiego oddział Śląski”
„Podróże w czasie z Marianem Berbeszem”, Gazeta Lubliniecka, nr 13 2013r
Nauczyciele ziemi lublinieckiej w służbie polskiej oświacie – pod red. Jana Pluty
Monitor Polski nr 9 z 12.01.1928, poz. 8
Monitor Polski nr 64 z 19.03.1937, poz. 94
Spis Nauczycieli  – red. Zagórski 1924r.